Mars, üzerinde birçok çalışma yapılan, hakkında çok sayıda soru işareti olan ve tuhaf bulguları beraberinde getiren hatta belki de en çok konuşulan gezegenlerden biri. Mars’a dair bir diğer merak edilen nokta da iki yarısının birbirinden farklı olması.
Yani Mars gezegeninin bir tarafı farklı diğer tarafı ise daha farklı bir yüksekliğe sahip.
Peki bu tutarsızlığın sebebi ne? Bu nasıl oldu?
Bilim insanları Mars’taki bu farklılığı, Mars ikilemi olarak adlandırıyor.
Sorun şu ki Mars’ın güney taraflarındaki dağlık bölgeler, kuzeydeki ovalardan yaklaşık 5-6 kilometre daha yüksekte yer alıyor. Üstelik güney dağlık bölgelerinin, gezegen yüzeyinin yaklaşık 3’te 2’sini kapladığını da belirtelim.
Elbette bilim insanları, bu farkın hangi sebeplerden kaynaklandığını bulabilmek için kolları sıvadı ve ortaya iki farklı görüş çıktı. İlki, bu durumun Ay büyüklüğündeki bir asteroit çarpması gibi dış bir etkenden kaynaklanmasıydı.
İkincisi ise gezegenin iç kısmında gerçekleşen ısı akışı gibi iç etkenlerdi. Bilim insanları Mars ikilemini çözmek için, gezegenin sınırları yakınlarda tespit edilen Mars depremlerini incelemekte karar kıldı.
Aslında Dünya’daki bir depremin merkez üssünü öğrenebilmek için binlerce sismometreden elde edilen verileri kullanabiliyoruz.
Fakat Mars’ta sismometreden gelen veriler, yalnızca InSight aracı ile elde edilebilir. Yani herhangi bir Mars depreminin yerinin tespit edilebilmesi için, farklı titreşim türleri (P ve S dalgaları) arasındaki zaman farkı ölçülmeli.
Bu ölçüm ile de ayrıca depremin uzaklığını ve yerdeki parçacıkların hareketleri incelenerek, depremin yönünü az çok belirlemek de mümkün.
Bilim insanları öncelikle Mars’ın güney dağlık bölgelerindeki kayaların, sismik dalgaları nasıl etkilediğini izledi.
Bu incelemede sismik dalgaların (S dalgaları) güney taraflarındaki kayaların içinde ilerlerken enerjiyi ne şekilde kaybettikleri incelendi. Aynı çalışmalar, kuzey ovaları için de yapıldı.
Elde edilen verilerin kıyaslanması sonucunda ise sismik dalgaların, güneydeki dağlık arazilerde kuzey arazilere kıyasla çok daha hızlı bir biçimde enerji kaybettiği görüldü.
Bilim insanlarına göre bunun sebebi ise güney yaylalarının altında yer alan kayaların, kuzey taraftakilere göre bariz şekilde daha sıcak olmasıydı. Özetle araştırmalara göre Mars’taki bu farklılığın veya bir diğer deyişle ikililiğin sebepleri enerji kaybı ve sıcaklık ile alakalıydı.
Ancak sonuçların netlik kazanması için şüphesiz bilim insanlarının, çok daha fazla çalışmaya imza atması gerekiyor. Şimdilik elimizdeki bulgular bu şekilde.
Kaynaklar: The Conversation, Mashable
