Her depremde olduğu gibi 6 Şubat 2023’te meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında da başta binaların dayanıklılığı olmak üzere birçok konu tartışılmaya başlandı. Biz de tartışılan bu konular hakkında araştırmalar yapıp sizlere aktarmaya devam ediyoruz.
Ülkemizde yaşanan bu büyük felaket, yapı dayanıklılığının ve güvenliğinin ne kadar önemli olduğunu bir kez daha ortaya çıkardı. Deprem sonrasında, bölgedeki birçok yapıda oluşan hasarlar yalnızca binaların yıkımına sebep olmadı; aynı zamanda, ayakta kalan yapıların kolonlarının ciddi şekilde hasar almasına da neden oldu.
Bu nedenle, kolon güçlendirme yöntemlerinin önemi bir kez daha ortaya çıktı. Peki, nedir bu kolon güçlendirme yöntemleri, nasıl yapılır?
Deprem bölgesinde bulunan ülkemizde, yüksek risk taşıyan binaların sıklıkla kontrol edilmesi ve çeşitli yöntemlerle güçlendirilmesi gerekiyor.
Bu yöntemlerin başında da kolon güçlendirme yöntemi geliyor. Bu yöntem, özellikle eski binaların veya yapıların daha güçlü hale getirilmesi gerektiğinde kullanılıyor.
Kolonlar, binaların temel yapı taşı oldukları için dikkat edilmesi gereken en önemli parçalardır. Uzun yıllar boyunca kullanılan kolonların dayanıklılığı, maruz kaldıkları çevresel etmenler, doğal afetler ve yapısal hatalar nedeniyle azalabiliyor.
.gif)
Bu durumda kolonlarda hasar oluşabiliyor veya yapısal bütünlüğü tehdit eden deformasyonlar meydana gelebiliyor. Bu yüzden, kolon güçlendirme yalnızca eski binalarda değil inşa edilen ve edilecek olan her binada kullanılması gereken bir yöntem.
Kolon güçlendirme işlemine uygun yöntemin seçilmesi için öncelikle yapının ve kolonların durumunun incelenmesi gerekiyor.
İnceleme yapılırken, kolonların boyutları, yük kapasiteleri, çatlak, korozyon ve benzeri hasar durumları göz önünde bulunduruluyor. Yani kolonların boyutları, binanın yaşı ve yapısal özellikleri kolon güçlendirme yöntemlerinden birinin seçilmesinde etkin rol oynuyor.
Süreç, seçilen güçlendirme yöntemine, yapılan işin kapsamına ve kolonların durumuna göre değişiklik gösteriyor.
Güçlendirme işlemi, genelde kolonların üzerindeki beton ya da diğer malzemelerin sökülmesiyle başlıyor.
Ardından uygulanacak olan betonarme güçlendirme, çelik güçlendirme ya da karbon fiber güçlendirme yöntemlerinden birine uygun malzemeler seçiliyor. Bu malzemeler arasında karbon fiber takviyeli polimerler (CFRP), cam elyaf takviyeli polimerler (GFRP), çelik levhalar veya tel örgüler gibi şeyler yer alıyor.
.gif)
Her bir yöntem birbirinden farklı tekniklerle yapılıyor. Betonarme güçlendirme yönteminde teknik genel olarak şöyle işliyor; mevcut kolonun sıkıntılı bölgeleri temizleniyor, çevresine demirler örülüyor ve kalıbı çıkarılıp yeni bir kolon inşa ediliyor. Daha basit bir tabirle anlatacak olursak; bu yöntemde eski kolonun üstüne, demirlerle güçlendirilmiş yeni bir kolon örülüyor.
Betonarmeye göre daha maliyetli olan çelik güçlendirme işlemi, genellikle yük taşıma gücünü güçlendirmek için tercih ediliyor. Bu yöntemde kolonun dört köşesine korniyer adı verilen, L şeklinde demirler yerleştirilir. Korniyerler ile mevcut kolon arasında kalan boşluklara reçineler doldurularak kolon ve demirlerin birbirine kaynaşması sağlanıyor.
Kolonların sağlamlaştırılmasında kullanılan bir diğer yöntem ise karbon fiber güçlendirmedir. Bu yöntem, polimer FRP kumaş ile kolonun etrafı sarılarak gerçekleşiyor. Hızlı ve pratik olmasıyla öne çıkan bu yöntem, kolonun dayanıklılığını artıran yüksek gerilimli bir destek sağlıyor.
Ülkemizde yaşanan son deprem felaketinden sonra, karbon fiber (karbon elyaf) yöntemiyle güçlendirilen bir bina ayakta kalırken, yanındaki bina yerle bir olmuştu.
Kolon güçlendirme yöntemini daha basit bir şekilde anlatmak gerekirse, süreç tam olarak şu adımlarla ilerliyor:
- Kolonun yapısı, boyutu, sağlamlık durumu ve ne kadar güçlendirilmesi gerektiği belirlendikten sonra, uygun yönteme karar verilir ve işlem başlar.
- Kolonun çevresi temizlenir, duruma göre sorunlu kısım kırılır ya da kolonun yüzeyi komple tıraşlanır.
- Seçilen yönteme göre kolonun çevresine uygun malzemeler yerleştirilir ya da yeni bir kolon inşa edilir.
- İşlemler bittikten sonra beton düzgün bir şekilde yüzeylenir, boyanır ve kurumaya bırakılır.