Vücudumuzun pek çok farklı noktasında, pek çok farklı boyutta karşımıza çıkabilen kistler genel olarak zararsız kabul edilir. Ancak bunlardan bazıları, farklı hastalıkların belirtisi olabileceği için en doğru kararı hekiminiz verecektir. Kistlerin içi hava ya da sıvı dolu olabilir.
Bazen ansızın fark ederiz ki vücudumuzun bir yerinde içi sıvı ya da hava dolu kabarcık benzeri bir şey çıkmış. Tabii normal dışı bir durum olduğu için kist adı verilen bu kesecikleri gören kişi endişeye kapılır ve bunun tehlikeli olup olmadığını düşünmeye başlar. Bu tür kistler çoğu zaman zararsız olarak kabul edilir. Kistlerin bazıları ise görülmeyecek şekilde vücudumuzun içindeki organlarda bulunur.
Elbette her kist zararsız demek maalesef mümkün değil. Bazı kistler farklı hastalıkların ve hatta kanserin bile belirtisi olabilir. Bu nedenle vücudunuzda bu tür bir durum gördüğünüz zaman uzman bir hekime muayene olmanız öneriliyor. Hekimin kist üzerinde yapacağı bazı testler sonucunda ya da bazen elle muayenede bile zararlı olup olmadığı anlaşılır ve buna uygun bir tedavi yöntemi izlenir.
Hiç bilmeyenler için kısaca tanımlayalım: Kist nedir?
Kist, deri üzerinde ya da vücudumuzun içindeki organlarda oluşan bir tür keseciktir. Bu keselerin içi havayla, sıvı bir maddeyle ya da katıya yakın bir madde ile dolu olabilir. Boyutları bazen görülmesi zor olacak kadar küçük olabilirken bazen gözle görülür ve elle hissedilir boyutta olabilir. Çoğu kist zararsızdır ancak bazen farklı hastalıkların ve kanser türlerinin belirtisi olabilir.
Kist belirtileri nelerdir?
Nerede çıktığına göre değişir ancak çoğu kist, özellikle de organlarda olan kistler, kolay kolay belirti göstermezler. Deriye yakın kistler kendini bir şişlik ve ağrı ile gösterebilir. İç organlarda oluşan bazı kistler de ağrıya neden olabilir. Bazı kistler ise kendilerini farklı vücut işleyişlerinin bozulması şeklinde gösterir. Bu nedenle deri üzerinde çıkanlar dışında bir kistiniz olup olmadığını kendiniz anlamanız her zaman mümkün olmaz.
İyi ama kist neden olur?
- Kalıtsal nedenler
- Konjenital hastalıklar
- Hücre deformasyonu
- Hücre ölümü
- Enflamatuar hastalıklar
- Farklı enfeksiyonlar
- Cerrahi müdahaleler
- Travmalar ve yaralanmalar
- Yağ bezesi
- Salgı kanalı tıkanıklığı
En yaygın görülen kist nedenlerinden bazıları bu şekilde. Kist her zaman bu nedenlerden dolayı oluşmayabilir. Örneğin yumurtalıklarda ve rahimde oluşan kistler, adet düzensizliği ya da hormon dengesizliği nedeniyle ortaya çıkabilir. Dahası, ortada herhangi bir neden yokken de bazen bir kist oluşumu gözlenebilir.
En bilinen kist türlerinden bazıları:
- Deri kistleri
- Ganglion kistleri
- Baker kisti
- Yumurtalık kisti
- Göğüs kisti
- Bartholin bezi kistleri
- Nabothian kisti
- Soliter kistler
- Araknoid kist
- Hidatik kistler
Deri kistleri:
Deride genel olarak epidermoid kistler ve yağ kistleri olarak anılan iki kist türü görülür. Bunlar ten renginde olabileceği gibi beyazımsı bir sarı renkte de olabilir. Epidermoid kistler genel olarak yüzeydeki cilt hücrelerinin derinin altına inip çoğalması ile ortaya çıkar. Yağ kistleri ise sebum adı verilen yağlı bir madde salgılayan bezlerde oluşur. En yaygın görüldüğü yerler boyun arkası, kafa derisi ve sırtın üst kısımlarıdır.
Ganglion kistleri:
Ganglion kistleri genel olarak bilekte, parmaklarda ve ayaklarda ortaya çıkar. Eklem sıvısının eklemin yanında bulunan bir kesecikte toplandığı durumda bir yaralanma yaşanırsa kendini yumuşak bir şişlik olarak gösterir.
Baker kisti:
Baker kisti dizde çıkar. Diz kıvrımının hemen arkasında biriken sıvı dolu eklem kesesinin şişmesine ve sıkışmasına neden olur. Baker kisti çoğu zaman bir artrit durumunda ya da diz yaralanması sonucunda ortaya çıkar.
Yumurtalık kisti:
Yumurtalık kistlerinin pek çok farklı nedeni vardır ama genel olarak bir yumurtalık folikülü kaynaklı olarak oluşur. Çoğu zaman zararsız olarak kabul edilen bu kistler üç ay içinde kendi kendine kaybolma eğilimi gösterir.
Göğüs kisti:
Göğüst kisti, göğsün iç kısmında katı bir kese olarak kendini belli eder. Elle muayene ile anlaşılabilir. Çoğu zaman zararsız olarak kabul edilir ancak meme kanseri belirtisi de olabilir.
Bartholin bezi kistleri:
Bartholin bezi kistleri, vajina kanalında yer alan ve kayganlaştırıcı bir sıvı üreten Bartholin bezinde oluşur. Bu bezlerden birinde yaşanan enfeksiyon birikmesi nedeniyle bez şişer ve kist oluşur.
Nabothian kisti:
Nabothian kisti, servikste yer alan mukoza bezlerinden birinin tıkanması durumunda oluşur.
Soliter kistler:
Basit kistler olarak da anılan soliter kistler, böbreklerde sıvı dolu keseler olarak ortaya çıkar. Kolay kolay belirti göstermeyen soliter kistler yaygın olarak görülür ve böbrek yetmezliğine neden olabilir.
Araknoid kist:
Araknoid kist, beynimizde ortaya çıkar. Doğum sırasında oluşmuş olabileceği gibi sonradan oluşmuş da olabilir. Psikiyatrik hastalıkları tetiklediği düşünülen bu kist cerrahi müdahale ile alınabilir ya da ilaçlarla baskılanabilir.
Hidatik kistler:
Hidatik kistler; akciğerde, karaciğerde ve kalpte oluşabilir. Erken fark edilmediği durumlarda hayati risk oluşturma ihtimali vardır.
Peki kist nasıl tedavi edilir?
Bu durum tamamen kistin nerede olduğuna ve iyi huylu olup olmadığına göre değişiklik gösterir. Küçük ve iyi huylu bir kistten bahsediyorsak müdahale edilmeyebilir ama düzenli olarak takip edilir. Herhangi bir küçülme eğilimi göstermeyen ve hatta büyüyen, kötü huylu olduğu düşünülen kistler cerrahi müdahale ile alınabilir. Farklı bir nedenle oluşan kist durumunda o neden tespit edilir ve ona uygun bir tedavi izlenir.
Ne zaman doktora gitmek gerekir?
Eğer vücudunuzun herhangi bir noktasında normal olmayan ve geçmeyen bir kist görüyorsanız hemen uzman bir hekime muayene olmalısınız. Bazı kistler görülmez ve belirti de göstermez. Bu durumda vücudunuzu iyi tanımalı ve küçük farklılıkları anlayarak bu durumu hekiminize anlatmalısınız. Kistleri keşfetmenin en doğru yolu ise düzenli doktor kontrolüdür.
Vücudumuzun pek çok farklı noktasında çıkan kesecikler olan kist nedir, neden olur, nasıl geçer gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi kistler hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.