Bir dil düşünün ki dünyada anadil olarak en çok konuşulsun ve binlerce farklı karaktere sahip olsun. Evet, Çince. Peki bu kadar fazla karaktere sahip bir dilin konuşucuları, nasıl klavye kullanabiliyor?
Çince konuşan insanlar, 40.000 tuşlu bir klavye kullanamayacaklarına göre bilgisayarda veya telefonda bir şeyler yazmanın başka bir yöntemi olmalı. Gelin, bu yöntemlere bir göz atalım.
İlk yöntem, IME yani standart bir QWERTY klavyede kolayca temsil edilemeyen bir dilde metin girilmesine olanak tanıyan yazılım kullanılması.
“Input method editor” denilen yöntemde, standart bir klavyede çeşitli Çince karakterler oluşturulabilir. Kullanıcılar, her bir karakterin tek bir klavye tuşunda görünmesi yerine IME tarafından yorumlanan tuş kombinasyonlarını yazar.
Yazılım, tuş vuruşlarının kümesiyle eşleşen karakteri ya da aralarından seçim yapılabilecek karakterlerin listesini oluşturur. Karakterler, her tuşa doğrudan bağlanmaz. Bunun yerine tuş kombinasyonları, belirli karakterleri oluşturur.
“Pinyin” klavye denilen bir metot daha var.
Pinyin klavye kullanıcıları, klavyede Latin harflerini kullanarak yazı yazar ve bilgisayar, tamamlanan kelimeye karşılık gelen sembol ya da sembollerle otomatik olarak değiştirir.
İşlevsel gibi dursa da Pinyin klavyenin bazı kusurları var elbette. Birçok Çince sözcük kulağa benzer geliyor fakat tamamen farklı bir yazılışa sahip oluyor.
Latin harfleriyle yazılarak oluşturulmak istenen kelimeyi, bilgisayar otomatik çevirdiğinde bambaşka bir kelime ortaya çıkabiliyor yani.
Ancak bazı gelişmiş Pinyin yazılımları, yazının bağlamına göre karşılık gelecek kelimeyi daha doğru tahmin edebiliyor. Hatta bazılarında belirli kelimeler için kısayollar bile atayabiliyorsunuz.
“Wubi” yönteminde ise her tuşun üzerinde etiketler bulunur.
Wubi’de bir karakter yazmak için onun nasıl sesletildiğini açıklamaya çalışmazsınız. Neye benzediğine ve nasıl çizildiğine karşılık gelen bir dizi tuşa basarsınız.
Wubi tarafından yapılandırılmış bir klavyenin üzerinde ek etiketler bulunur. QWERTY tuşları, farklı basma seçenekleri için sol, sağ, yatay, dikey gibi bölgelere ayrılmıştır.
Bir karakteri kağıda çizilen sıraya göre en fazla dört basım yaparak hecelersiniz. Wubi yeterince yetenekliyse dakikada 160’a kadar karakter üretebilir.
Eski topraklar, tableti tercih edebiliyor.
Yaş almış insanlar, elektronik tabletleri kullanarak karakterleri elle yazmayı seçebiliyor. Her karakterin şekli yeterince belirgin olduğundan Çince yazı dili epey kolay bir şekilde aktarılabiliyor böylece.
Yine de tüm yöntemler, Latin alfabesini içeren bir klavyeye göre kulağa oldukça uğraştırıcı geliyor. Harflerimizin ve klavyelerimizin değerini şimdi daha iyi anladık…