Menemen veya Kubilay Olayı, tarihimizde gerçekleşmiş ve sonu çok acı bir şekilde biten bir olaylar zinciridir. Mustafa Fehmi Kubilay’ın Cumhuriyet ve laiklik karşıtı kişiler tarafından şehit edildiği Menemen Olayı’nın ne olduğu, nedenleri, sonuçları ve tarihimizdeki önemi gibi konuları bu yazımızda bulabilirsiniz.
Menemen Olayı tarihte “Kubilay Olayı” adıyla da bilinmektedir. Mustafa Fehmi Kubilay, o tarihte İzmir’in Menemen ilçesinde yedek subay olarak askerlik hizmetini vermekteydi. Asıl mesleği ise öğretmenlikti ve askerliğe çağrıldığında asteğmen olarak vatani hizmetine başlamıştı.
O dönemlerde irtica yanlısı bir grup, ayaklanma başlattı. Bu ayaklanma esnasında olaya müdahale eden, bazı kaynaklara göre ise sadece oradan geçmekte olan Mustafa Fehmi Kubilay’ı şehit etti. Bununla kalmayıp asker Kubilay’ın katledildiğini görerek yardıma koşan dönemin bekçileri Hasan ve Şevki Bey’i öldürdü. Bu katledilme olayının ardından bir dizi olaylar yaşandı. Hemen ardından sıkıyönetim ilan edildi.
Generallik makamında bulunan Mustafa Muğlalı Divan-ı Harp kurdu. Kubilay’ı ve arkadaşlarını katleden irtica yanlısı grup üyeleri tutuklanarak cezalandırıldı. Kimileri idam edildi, kimileri hapis cezasıyla kurtuldu. Bu makalemizde, Menemen Olayı nam-ı diğer Kubilay Olayı olarak tarihe geçen kanlı bir facianın ayrıntılarını okuyacaksınız.
Menemen Olayı Nedir?
Menemen Olayı’nın Nedenleri Nelerdir?
Kubilay vücudundan kan aka aka cami avlusuna sığınırken arkasından Derviş Mehmet ve arkadaşları, yaralı asteğmenin peşi sıra koşarak cami avlusuna gelerek saldırıya devam etmiştir. Derviş Mehmet, yanında getirdiği testere ağızlı bağ bıçağını çıkartıp yaralı Kubilay’ın başını canlı canlı kesmiştir.
Olayı görüp müdahaleye gelen Hasan ve Şevki adındaki iki bekçi, kalabalık grup karşısında mücadele etmelerine rağmen başarılı olamamış ve katledilmişlerdir. Hemen ardından Derviş Mehmet ve ekibi, Kubilay’ın kesik başını alarak yeşil bayrağın asılı olduğu sopaya bağlamışlar ve ardından mahalle mahalle dolaşarak ibret -i alem maksadıyla bunu herkese göstermeye çalışmışlardır.
Menemen Olayı’nın Sonuçları Nelerdir?
Menemen Olayı’nda Ceza Alanların Listesi
Menemen Olayı’nda İdam Cezası Alan İsimler
Menemen Olayı’nda idama mahkum edilenlerin ilk sırasında, olayda da başı çeken Giritli Derviş Mehmet yer alıyor. Ancak, idam cezası verilen Derviş Mehmet, zaten çatışmada öldüğü için hakkında verilen karar uygulanamadı. Menemen Olayı’nda idam cezasına çarptırılan diğer isimler şunlardır:
- Manisa’dan Giritli Derviş Mehmet
- Manisa’dan kahveci çırağı Mustafa
- Manisa’dan terzi Talat
- Manisa’dan eskici Hüseyin Ali
- Manisa’dan topçu Hüseyin
- Manisa’dan tatlıcı Mustafa Hüseyin
- Manisa, Keçeli köyü’nden Himmetoğlu Süleyman
- Manisa, Paşa köyü’nden Kahya Ahmetoğlu İsmail
- Manisa’dan Hafız Cemal
- Manisa’dan Manifaturacı Osman
- Manisa’dan Tabur İmamı İlyas Hoca
- Manisa’dan Alipaşazade Ragıp Bey
- Manisa’dan Şeyh Hafız Ahmet
- Manisa’dan Giritli İbrahimoğlu İsmail
- Menemen Bozalan’dan Hacı İsmailoğlu Hüseyin
- Manisa’dan Emrullahoğlu Memet
- Menemen Bozalan’dan Koca Mustafa
- Menemen Bozalan’dan Hacı İsmail
- Menemen Bozalan’dan Göriceli Abdülkerim
- Menemen’den Çıtaklı Molla Süleyman
- Menemen’den Yukarıcumalı Ramiz
- Menemen’den Arnavut Yusufoğlu Kamil
- Menemen’den Hayimoğlu Jozef
- Alaşehir’den Şeyh Ahmet Muhtar
- Alaşehir’den Esat’ın oğlu Memet Ali
- Manisa Hastanesi imamlığından mütekait Laz İbrahim Hoca
- Manisa’dan Mutaf Süleyman
- Menemen’den Şımbıllı Ali Osmanoğlu Memet
- Menemen Olayı’nda Hapis Cezası Alan İsimlerManisa’dan Nalıncı Hasan, 24 sene hapis (20 yaşında)
- Manisa’dan Çoban Ramazan, 24 sene hapis (20 yaşında)
- Manisa’dan Giritli Küçük Hasan, 24 sene hapis (17 yaşında)
- Menemen’den Harputlu Ömeroğlu Memet, 24 sene hapis (65 yaşında)
- İzmir’den Laz Memet Ali Hoca, 24 sene hapis (65 yaşında)
- Erbilli Şeyh Esat, 24 sene hapis (65 yaşında)
- Horus köyünden Selahattin oğlu Naşit, 15 sene ağır hapis
- Horus köyünden Hasanoğlu Ahmet, 15 sene ağır hapis
- Horus köyünden Yakupoğlu Ali, 15 sene ağır hapis
- Horus köyünden Ragıboğlu Osman, 15 sene ağır hapis
- Horus köyünden Neciboğlu Mevlut, 15 sene ağır hapis
Menemen Olayı’nın Tarihteki Önemi Nedir?
Kubilay Olayı, Türkiye Cumhuriyeti’nin 1925 yılında yaşadığı Şeyh Sait Ayaklanması‘ndan sonra gördüğü ikinci büyük isyandır. Yaşanan bu irtica olayına devletin tepkisi de bir hayli sert olmuştur. Olayların akabinde, Menemen’de şehit edilen Asteğmen Kubilay ve iki bekçi Hasan ve Şevki Bey adına anıt dikildi. Anıt üzerinde şu cümle yazmaktadır:
“İnandılar, dövüştüler, öldüler. Bıraktıkları emanetin bekçisiyiz.”
Sonuç:
Menemen Olayı, tarihimizde oldukça önemli bir yere sahip ve derslerde anlatılan bir konudur. Cumhuriyet karşıtı kişilerin, yedek subay olarak görev yapan Mustafa Fehmi Kubilay’ın şehit edilmesini içeren olay, İzmir’in Menemen ilçesinde geçtiği için aynı zamanda Menemen Olayı olarak da adlandırılmaktadır.
Kaynak:https://bilgihanem.com/menemen-kubilay-olayi-nedir/