Merkez Bankası Geri Adım Attı: Kredi Kartında ‘Nakit Avans’ Uygulaması Tekrar Başladı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından (TCMB), birkaç gündür gündem olan nakit avans işlemleriyle ilgili yeni bir hamle geldi. Edinilen bilgilere göre TCMB, bankalara yeni bir yazı gönderdi ve yüzde 30’luk menkul kıymet tesisi uygulamasından vazgeçildiği belirtildi. Bunun sonucunda da kredi kartından nakit avans uygulaması, geçtiğimiz günlere olduğu gibi yeniden kullanılabilir oldu.

“Başkanlık makamı talimatı kapsamında, bireysel kredi kartları vasıtasıyla yapılan kuyum harcamaları ve nakit çekimlerinin kredi türüne göre menkul kıymet tesisinden hariç tutulmasının uygun olacağı değerlendirilmektedir.” ifadelerinin kullanıldığı açıklama, bankaların nakit avans, kredili mevduat hesabı kredileri ve kuyum harcamaları için kısıtlamaya gitmesine neden olan kararın kaldırıldığı anlamına geliyor.

Neler yaşanmıştı?

Resmi Gazete’nin 17 Mayıs’ta yayımlanan sayısında, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından yayımlanan bir tebliğ yer aldı. 2023/11 sayılı bu tebliğ, aslında bankacılık sektörüyle ilgiliydi. Bugün Resmi Gazete’deki o tebliği açıp okuyan vatandaşın çoğu, okuduğunun ne anlama geldiğini bile anlayamadı. Zira tebliğ, sıradan bir vatandaş için oldukça teknik tabirler içeriyor.

Ancak söz konusu düzenlemenin en çok da vatandaşı zora sokacağı sonradan anlaşıldı. Merkez Bankası’nın Menkul Kıymet Tesisi Hakkında Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’i ile bankalar, pek çok vatandaşın aktif olarak kullandığı “kredi kartından nakit avans” özelliğini devre dışı bırakmaya başladılar. Yaşanan gelişme, sosyal medyanın da gündemine oturmuş durumda.

Peki o tebliğde neler yazıyor?

Resmi Gazete’de yayımlanan 2023/11 Sayılı Tebliğ’e buradan ulaşabilirsiniz.

Bu tebliğin bizim anlayacağımız dilde karşılığı şu:

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın bankalara da gönderdiği yeni düzenleme, aslında kredi ve kredi kartı aracılığıyla nakit avans gibi finansal işlemlerin kısılmasını amaçlıyor. Şöyle izah edelim; kredi kartından yüzde 1,36 faiz oranı ile nakit avans kullanılabiliyordu. Kullanılabilecek nakit avans tutarı ise kredi kartının limitine göre değişiklik gösterebiliyordu. Bireysel ihtiyaç kredilerindeki faiz oranlarına kıyasla yüzde 1,36’nın çok düşük olması, doğal olarak vatandaşları ihtiyaç kredisi yerine nakit avansa başvurmaya itti.

Gelen son düzenleme ile bankaların işi zorlaştırıldı. Merkez Bankası diğer bankalara dedi ki “kredi kartı limiti belli bir seviyenin üzerinde olan vatandaş nakit avans kullanımı yaparsa, kredi türüne göre yapılan bu kullanımın yüzde 30 kadarını menkul kıymet tesisine dahil ederim“. İşte bu da bankaların kredi kartı ile nakit avans uygulamasını sonlandırmasına yol açtı. Çünkü bu durumda bankanın parası, kullanılan nakit avans nedeniyle blokelenmiş olacaktı.

Sektör kaynakları ne söyledi?

Dünya Gazetesinden Hamide Hangül’ün haberine göre bankacılık kaynakları, konuyla ilgili şöyle konuştular: Tüketiciler bu nakit avansla ihtiyacını karşılıyordu. Kredi kartından nakit avans çekiyordu. 1,36 faiz oranıyla. Menkul kıymet zorunluluğuyla birlikte çoğu banka, pazartesi gününden itibaren kredi kartından nakit avansı kapattı.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, kararı geçtiğimiz günlerde almış olsa da bankacılık sektörü, aslında bu durumdan bir süredir rahatsızdı. Hamide Hangül, sektör paydaşlarının düşük faiz oranıyla borçlandırmaktan memnun olmadıklarını en az bir ay önceden dile getirdiklerini yazdı. 

Gelelim esas meseleye: Şimdi ne oldu?

Yaşananlar, sosyal medyada da gündem oldu. Bazı sosyal medya kullanıcıları, artık kredi kartlarından nakit avans çekemediklerini iddia ettiler. Gelin nakit avans çekemediklerinden bahseden bazı Twitter paylaşımlarına bakalım:

Webtekno ekibi olarak farklı farklı bankalardan nakit avans kullanmaya çalıştık. Peki ne mi oldu?

Webtekno ofisindeki arkadaşlarımızla bu iddiaların gerçek olup olmadığını anlamak için farklı bankalardan nakit avans çekmeyi denedik. Yaptığımız denemeler sonucunda, kamu veya özel banka fark etmeden, neredeyse tüm bankalardan nakit avans çekebildiğimizi gördük. Ancak burada da şöyle bir sorun var. Nakit avans çekimlerinin kullanılabilirlik oranı bankadan bankaya değişiyor. Örneğin; bazı bankalarda kart limitinin yüzde 10’u kadar nakit avans çektiriliyor. Bazıları ise bu oranı yüzde 3 ila yüzde 5 seviyelerine indirmiş durumda. Yani bankacılık sektöründe neler yaşandığı tam olarak anlaşılamadı.

Özetle:

Nakit avans sisteminin kapatılması gibi bir durum söz konusu değil. Deyim yerindeyse tüm bankalar kendi bacağından asılıyor; bankalar, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın yayımladığı düzenleme sonucunda ‘kendi inisiyatifleriyle’ nakit avans uygulaması ile ilgili kararlar alıyor.

Bu kararlar arasında nakit avans liminitini düşürme, taksit sayısını düşürme, nakit avans vermeme gibi farklı uygulamalar bulunuyor. Ancak bu konuda BDDK ya da TCMB tarafından bankalara dayatılmış bir zorunluluk olmadığının altını çizelim. Her bir banka, nasıl bir karar vereceğini tamamen kendisi belirliyor.